Những điều cần biết khi khởi nghiệp

[AdminAdmin]

Những điều cần biết khi khởi nghiệp

Gần đây, phong trào khởi nghiệp tại Việt Nam đang nở rộ và phát triển với tốc độ rất nhanh. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ khởi nghiệp là gì, hi vọng qua bài viết này sẽ giúp cho bạn hiểu được những vấn đề cơ bản khi khởi nghiệp.

Càng hiểu được khởi nghiệp là gì, các thuật ngữ thường dùng và những quy luật trong quá trình khởi nghiệp sẽ giúp bạn có được tỉ lệ thành công cao hơn, qua đó sẽ giúp cho sản phẩm khởi nghiệp của bạn có thể phát triển tốt hơn.

Trước tiên mình xin giới thiệu về định nghĩa khởi nghiệp là gì?

Khởi nghiệp thường được gọi là startup (tiếng anh), đây là thuật ngữ nói về những công ty đang trong giai đoạn bắt đầu kinh doanh nói chung, nó thường được dùng với nghĩa hẹp chỉ các công ty công nghệ trong giai đoạn lập nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay nhiều bạn trẻ nhầm lẫn giữa khởi nghiệp và lập nghiệp (xem thêm tại bài viết: So sánh khởi nghiệp và lập nghiệp giống và khác nhau thế nào?).

Khởi nghiệp đòi hỏi phải đổi mới, sáng tạo. Đặc trưng cơ bản của khởi nghiệp là tính đột phá nhằm tạo ra một điều gì đấy chưa hề có trên thị trường hoặc tạo ra một giá trị tốt hơn so với những thứ đang có sẵn, chẳng hạn như có thể tạo ra một phân khúc mới trong sản xuất, một mô hình kinh doanh mới, hoặc một loại công nghệ độc đáo mới… chứ không phải chỉ đơn thuần là sản xuất ra một sản phẩm nào đó, bán đi và sinh ra lợi nhuận là khởi nghiệp.

Những thuật ngữ về khởi nghiệp mà các bạn cần hiểu và nên hiểu là Founder, Bootstrapping và Funding.

Founder nghĩa là người sáng lập hay nhà sáng lập. Đối với Startup, “Founder” là một hoặc một vài người tìm ra một ý tưởng mới và muốn phát triển nó thành một sản phẩm/ dịch vụ cụ thể.

VD: Mark zuckerberg là founder của Facebook, Bill Gates- founder của Microsoft,

Bootstrapping nghĩa là tự lực. Startup sẽ sử dụng nguồn vốn nội lực để thực hiện ý tưởng của mình. Thường đây sẽ là giai đoạn đầu tiên khi bắt đầu, doanh nghiệp không cần quá nhiều vốn, và ý tưởng cũng chưa đủ lực để thu hút vốn từ các nhà đầu tư. Một số startup có nguồn vốn lớn, quá trình tự lực sẽ kéo dài hơn. Trong quá trình tự lực, startup phải thực hiện được một số mục tiêu cơ bản như sản xuất được sản phẩm mẫu, có thử nghiệp phản ứng thị trường rồi sau đó mới bắt đầu gọi vốn. Hiếm có startup nào chỉ có ý tưởng mà kêu gọi được đầu tư.

Funding nghĩa là gọi vốn. Đây là bước tiếp theo của quá trình Bootstrapping. Khi nguồn vốn tự lực không còn đủ để duy trì và tiếp tục phát triển ý tưởng, các startup phải tiến hành kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư (nhà đầu tư thiên thần hoặc nhà đầu tư mạo hiểm). Quá trình có thể trải qua nhiều vòng và với mỗi lần kêu gọi vốn, doanh nghiệp startup sẽ được định giá lại.

Những vòng gọi vốn mà các startup có thể trải qua:

Phần lớn startup sẽ có bước khởi động là gọi vốn từ gia đình, bạn bè và tại các vườn ươm để thực hiện quá trình tự lực. Sau đó, nhận thấy sản phẩm có thể phát triển được, startup sẽ bắt đầu gọi vốn từ các nhà đầu tư thiên thần (Angel Investor) hoặc các nhà đầu tư mạo hiểm (Capital Investor). Dưới đây là một số thông tin về quá trình gọi vốn cũng như những thuật ngữ mà bạn hay bắt gặp trong giai đoạn này.

Crowd Founding: Gọi vốn cộng đồng. Thường nên là vòng đầu tiên để kêu gọi vốn từ các vườn ươm. Ở vòng đầu tiên này, bạn nên quan tâm đến thuật ngữ “Incubator hay Accelerator”.

Incubator/ Accelerator: Vườn ươm. Giai đoạn đầu trong vòng gọi vốn cộng đồng, khi các Startup bắt đầu kêu gọi đầu tư hoặc cả khi bắt đầu thực hiện ý tưởng, họ có thể liên hệ sự hỗ trợ từ các vườn ươm. Vườn ươm hay còn được gọi là các tổ chức hỗ trợ tăng tốc khỏi nghiệp. Những tổ chức này sẽ đứng ra tư vấn các vấn đề về pháp lý, chính sách, chuyên môn, không gian làm việc và vốn cho các Startup nhằm mục đích chính là giúp Startup có được những khách hàng đầu tiên và dễ dàng kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư sau này.

Có thể dễ dàng tìm thông tin về các vườn ươm khi bạn tìm kiếm trên google hoặc Facebook với từ khóa “vườn ươm”. Bạn cũng có thể theo dõi, tham gia các diễn đàn về Startup để biết thêm thông tin và kinh nghiệm.

Seed Round: Vòng hạt giống. Là khi các Startup kêu gọi và nhận vốn đầu tư từ nhà đầu tư thiên thần. Vậy nhà đầu tư thiên thần là những ai?

Angel Investor: Nhà đầu tư thiên thần, là những nhà đầu tư có số vốn nhỏ, thường là những nhà đầu tư cá nhân và thân quen với bạn như gia đình, bạn bè, người thân, hoặc một số chương trình hỗ trợ khởi nghiệp mà điển hình tại Việt Nam đó chính là VietNam Silicon Valley…

Giai đoạn đầu các Startup chưa có kinh nghiệm và uy tín, sản phẩm mới vẫn còn trong trứng nước sẽ khó để kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư lớn hơn. Chỉ người thân như gia đình, bạn bè những người tin tưởng và hiểu được khả năng của bạn sẽ có khả năng đầu tư cho dự án của bạn nhiều hơn. Tuy nhiên, số tiền đầu tư trong giai đoạn này thường không lớn đủ đến khi sản phẩm thực sự phát triển và mang về doanh thu. Do đó, bạn cần bước vào vòng cấp vốn.

Serial Rounds: Vòng cấp vốn. Ví dụ: Serial A, B, C,… Serial A là vòng cấp vốn đầu tiên từ các nhà đầu tư mạo hiểm. Các vòng B, C, … tiếp theo có cần thiết hay không phụ thuộc vào đặc thù, quy mô và sự phát triển của mỗi doanh nghiệp.

Trong vòng cấp vốn này, bạn phải tìm cách liên hệ với các nhà đầu tư lớn hơn như nhà đầu tư tài chính, nhà đầu tư chiến lược hoặc các nhà đầu tư mạo hiểm.

Capital Investor: Nhà đầu tư tài chính (thường được biết đến trong giai đoạn hiện nay là Nhà đầu tư mạo hiểm). Đây là những nhà đầu tư chuyên nghiệp, thường quản lý những quỹ đầu tư mạo hiểm. Các nhà đầu tư tài chính thường chỉ rót vốn vào những Startup đã có khách hàng, có doanh thu và đang trong giai đoạn mở rộng phát triển. Do đó, để thành công trong giai đoạn này, các Startup nên cố gắng đem về những thành công nhất định trước khi tìm gặp các nhà đầu tư.

Strategic Investor: Nhà đầu tư chiến lược vừa đầu tư tài chính vừa cùng làm việc với Startup. Họ sẽ là người hỗ trự Startup rất nhiều trong quá trình phát triển công ty. (Các nhà đầu tư trong chương trình Shark Tank Việt Nam)

Một thuật ngữ nữa mà các bạn không thể bỏ qua là Quỹ đầu tư mạo hiểm – Venture Capital. Một quỹ đầu tư mạo hiểm thường là đồng sở hữu của rất nhiều nhà đầu tư tài chính. Do đó, để lấy được nguồn quỹ này, các startup sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình thuyết phục các nhà đầu tư.

Lúc này, Startup tiếp tục cần tìm hiểu về các kỹ thuật “Piching” để thuyết phục nhà đầu tư.

Piching: Thuyết trình. Vấn đề quan trọng nhất quyết định việc kêu gọi vốn có thành công hay không là thuyết trình. Startup phải trình bày như thế nào để thu hút sự chú ý của nhà đầu tư và họ cảm thấy mình sẽ được những lợi ích gì khi đầu tư phát triển dự án này.

Một số kinh nghiệm cho thấy rằng Startup nên chuẩn bị Slides thuyết trình ngắn gọn, đơn giản, tập trung trong 10 Slides và nêu được điều cốt lõi. Điều cốt lõi đối thu hút nhà đầu tư là lợi ích nhận được từ Startup của bạn là gì?

Các bạn có biết Term Sheet là gì không? Term Sheet là tài liệu đưa ra các điều khoản, những cam kết mà nhà đầu tư yêu cầu đối với Startup. Dù Piching thành công, Startup cũng phải thỏa được những điều kiện mà nhà đầu tư đưa ra trước khi nhận được vốn từ họ.

Nội dung chính của 1 bản Term Sheet thường gồm: số tiền, cách giải ngân, số lượng cổ phần sở hữu, điều kiện thoái vốn,…

Growth Hacking: là một cách làm Marketing mới dành cho Startup, bắt đầu từ việc tăng trưởng người dùng thay vì làm thương hiệu như trước đây.

Exiting: Thoái vốn/ Hoàn vốn. Đây là giai đoạn cuối khi Startup đã trưởng thành và phát triển ổn định. Khi doanh nghiệp Startup đã phát triển đủ mạnh, Startup sẽ tiến hành thoái vốn/ hoàn vốn cho nhà đầu tư theo ty lệ đã thỏa thuận. Có 2 cách để Exiting:

Merger and Acquisition (M&A): Mua bán và sát nhập. Startup sẽ bán công ty để thu về tiền mặt hoàn trả lại cho các nhà đầu tư. M&A có thể là bán toàn bộ hoặc từng phần doanh nghiệp, từng sản phẩm, sở hữu trí tuệ,… Phần lớn Startup không mong muốn chọn giải pháp này. Đây thường là lựa chọn của những doanh nghiệp đã đi vào giai đoạn thoái trào.

IPO: Đưa công ty lên sàn chứng khoán. Lúc này công ty không còn được gọi là Startup nữa vì bất cứ ai cũng có thể trở thành nhà đầu tư bằng cách mua cổ phiếu mà công ty phát hành. Khi xem chương trình Shark Tank Việt Nam, nhiều Startup vẫn chưa hiểu được thế nào là IPO, hiểu một cách nôm na là khi các bạn đã khởi nghiệp thành công, sản phẩm của bạn có vị trí trên thị trường thì lúc đó mới có thể IPO.